Aanstaand weekend wordt de tijd weer verzet naar wintertijd. Dat betekent dat het meteen een uur vroeger donker zal zijn. Nog even en we gaan in het donker naar werk en school en komen in het donker pas weer thuis. En dat heeft dan ook meteen een grote impact op de verkeersveiligheid. De kans op ongevallen met letselschade neemt dan toe. Niet alleen omdat het zicht dan minder wordt, maar ook doordat het met de verlichting van de verkeersdeelnemers vaak slecht gesteld is. Mede daarom lanceren een aantal verkeersorganisaties weer een fietsverlichtingscampagne.

Goede verlichting moet voor fietsers net zo vanzelfsprekend worden als voor automobilisten. Dat is de boodschap van Veilig Verkeer Nederland, TeamAlert, Fietsersbond en de ANWB. Samen met het ministerie van Infrastructuur en Milieu slaan zij de handen ineen om dit probleem aan te pakken. Op 10 oktober jl. onthulden zij bij de aftrap van de fietsverlichtingscampagne een waarschuwingsbord voor fietsers: ontsteek je lichten. Vanaf die datum gaan de verkeersorganisaties het land in om het belang van fietsverlichting te benadrukken. De afdelingen van Veilig Verkeer Nederland controleren de komende weken in het hele land zo’n 75.000 fietsen op verlichting.

Ontsteek je lichten

Dat verlichting voor automobilisten serieuzer genomen wordt dan voor fietsers, zien we op straat. Komt een automobilist een andere automobilist tegen die zijn verlichting niet aan heeft, dan wordt er geseind. Een fietser zonder licht is helaas normaal in het straatbeeld. Automobilisten checken bijna automatisch of ze hun verlichting aan hebben – als de auto dat niet al vanzelf doet. En bij tunnels krijgen ze hulp in de vorm van een waarschuwingsbord met “ontsteek uw lichten”. Voor fietsers bestaat een dergelijk waarschuwingsbord niet. Dit bracht de verkeersorganisaties op het idee om een informele versie van een verkeersbord te maken. Het voor automobilisten bekende verkeersbord bij tunnels met ‘ontsteek uw lichten’, kreeg op 10 oktober een symbolische tegenhanger voor fietsers. De directeuren van de organisaties onthulden dit waarschuwingsbord om te laten zien dat verlichting voor fietsers net zo belangrijk is als voor automobilisten. Dit blijkt ook wel uit het feit dat ruim een kwart van de jonge automobilisten wel eens bijna of echt een aanrijding heeft gehad met een fietser zonder licht.

Risico’s in het donker

Ook de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid heeft onderzoek gedaan naar de risico’s van fietsen in het donker. Een van de uitkomsten was dat het risico om als fietser gewond te raken bij een ongeval het hoogst is in het donker ’s ochtends (meer nog dan ’s avonds).  Het relatief hoge risico in het donker  ’s ochtends vroeg geldt met name voor fietsongevallen waarbij geen motorvoertuigen zijn betrokken. Het hoge risico in het donker ’s ochtends vroeg blijkt, vooral voor de niet-motorvoertuigongevallen, te gelden voor alle leeftijdscategorieën, behalve voor ouderen (75+) en jonge kinderen (0-11 jaar).
Voor motorvoertuigongevallen met fietsers zijn alle donkere of schemerperiodes risicovoller dan daglicht. Voor 18-24-jarigen geldt, nog sterker dan voor andere leeftijdsgroepen, dat ze als fietser in het donker een verhoogd risico hebben. Wellicht dat alcoholgebruik hierbij een rol speelt. Gegevens in de Landelijke Medische Registratie wijzen erop dat ongeveer 30% van de fietsers die ‘s nachts bij een niet-motorvoertuigongeval ernstig verkeersgewond raken, alcohol in het bloed heeft. Dit aandeel is de laatste vijftien jaar gestegen, aldus de SWOV

Opletten geblazen

Uit bovenstaande kan men gerust de conclusie trekken, dat het zowel voor bestuurders van motorvoertuigen als van (brom-)fietsen in de komende periode zaak is om in het verkeer extra goed op te letten. En ervoor te zorgen duidelijk zichtbaar te zijn. En ook al zijn de fietsers als zwakke verkeersdeelnemers wettelijk extra beschermd, dat ontneemt hun niet de verantwoordelijkheid voor hun eigen veiligheid. Bovendien wat heb je als slachtoffer eraan dat je dan wel een schadevergoeding krijgt voor jouw letsel, maar daarom nog wel wekenlang in het ziekenhuis behandeld moet worden. Voorkomen is nog altijd beter dan genezen. Daarom is het voor elke verkeersdeelnemer ‘opletten geblazen’, vooral in de komende herfst- en winterperiode.