Ook smartengeld voor naasten is ‘grote stap vooruit’

Nabestaanden of naasten van mensen die ernstig en blijvend letsel hebben opgelopen, dan wel zijn overleden als gevolg van een misdrijf, medische fout of een bedrijfs- of verkeersongeval (door een ander veroorzaakt) kunnen voortaan aanspraak maken op smartengeld. Smartengeld is een financiële compensatie voor leed en verdriet dat wordt ervaren.

Yme Drost spreekt over ‘een grote stap vooruit’ nu de Eerste Kamer op dinsdag 10 april 2018 unaniem akkoord is gegaan met een wetsvoorstel dat directe naasten of nabestaanden van slachtoffers recht geeft op zo’n vergoeding. Onder directe naasten worden partners of ouders verstaan, in elk geval mensen met wie het slachtoffer samenleeft/samenleefde dan wel een zeer nauwe persoonlijke betrekking heeft/had. Smartengeld draagt bij aan het gevoel van erkenning en gerechtigheid bij naasten en nabestaanden. Dat hebben Schadefonds Geweldsmisdrijven en onderzoekers van de Vrije Universiteit vastgesteld.

Hoogte van bedragen

De vergoeding kan variëren van 12.500 tot 20.000 euro. Om gesteggel over de hoogte van bedragen te voorkomen, wordt met vaste bedragen gewerkt. Afhankelijk van de gebeurtenis en de relatie tot het slachtoffer. Het smartengeld zal in de meeste gevallen worden uitgekeerd via de verzekeraar van de aansprakelijk gestelde partij.
Tot nu toe konden naasten slechts zeer beperkt een beroep doen op regelingen voor smartengeld. Zij konden bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven alleen terecht voor een uitkering als een dierbare was overleden als gevolg van een opzettelijk geweldsmisdrijf of dood-door-schulddelict.

Voorstel voor affectieschade

De wet liet lang op zich wachten. In 2010 stemde een meerderheid in de Eerste Kamer nog tegen een wetsvoorstel voor affectieschade. Met name CDA en VVD hadden moeite met het voorstel. De VVD-fractie was bang dat het zou kunnen leiden tot een claimcultuur.
De omvangrijke Amsterdamse zedenzaak rond Robert M. bracht een kentering in de opvatting over smartengeld. Het verzoek om smartengeld voor de ouders van misbruikte kinderen werd afgewezen, omdat de wet daarin niet voorzag. VVD-senator Anne-Wil Duthler gaf bij haar stemverklaring in de Eerste Kamer aan dat de VVD  bereid is ‘deze principiële stap’ te zetten nu sprake is van ‘overzichtelijke, vaste vergoedingen en een beperkte kring van naasten’.

Letselschadespecialist Drost is blij met de nieuwe wet. Yme Drost: “Het is een erkenning van het leed van dierbaren van slachtoffers. Ik heb gezien hoe groot het leed kan zijn bij naasten en nabestaanden.”
De regeling gaat in op een nog nader te bepalen datum en heeft geen terugwerkende kracht.
Tot het inwerkingtreden van de nieuwe wet is het zo dat alleen nabestaande een vergoeding van 5.000 euro kunnen aanvragen als er sprake is van een overlijden als gevolg van een misdrijf (verjaringstermijn 5 jaar). Dit is tot nu toe de enige optie om de nabestaanden toch een compensatie te geven voor alle ellende.

Update: op de website van de Rijksoverheid staat vermeld dat de wet op 1 januari 2019 in werking treedt.

Na het inwerkingtreden van de nieuwe wet in 2019 wordt ook de Wet Schadefonds Geweldsmisdrijven anders (grotere kring van gerechtigden, niet alleen bij overlijden maar ook bij ernstig en blijvend letsel en andere vergoedingen).
Let wel: het schadefonds geweldsmisdrijven heeft een vangnetfunctie. Als de vergoeding uit andere hoofde is uitgekeerd (WAM, AVB, WA, SVI, voeging in een strafzaak (die is ook uitgebreid in de nieuwe wet) dan wordt de daaruit ontvangen vergoeding in mindering gebracht.