“Verjaringstermijn van tien jaar is onacceptabel.”

Tenminste zes patiënten hebben in het MST een onnodige hersenoperatie ondergaan. Dat blijkt uit extern onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie in opdracht van het ziekenhuis. Uit intern onderzoek van het MST zelf kwamen in 2012 13 verdachte operaties naar voren.

De onnodige operaties werden verricht door neurochirurgen van het MST na diagnoses van de ex-neuroloog Ernst Jansen Steur, zo bevestigden de onderzoekers. Jansen Steur werd begin dit jaar veroordeeld tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van drie jaar voor onder meer het stellen van verkeerde diagnoses.

In november 2011 bracht letselschade-expert Yme Drost naar buiten dat Jansen Steur in 1998 mogelijk onnodig een blokbiopt uit de hersenen van een patiënt liet nemen. Volgens het pathologisch rapport zou er 12,5 kubieke centimeter hersenmateriaal zijn weggenomen voor nader onderzoek. Bij dezelfde patiënt zou kort daarvoor ook al ten onrechte een hersenbiopt zijn genomen. Omdat daaruit geen afwijkingen bleken, werd besloten tot een blokbiopt. Het blokbiopt bevestigde evenwel dat de patiënt niet leed aan enige hersenziekte. De eerdere diagnose van Jansen Steur bleek achteraf onjuist en op volstrekt onterechte gronden genomen.

Geen vervolging mogelijk door verjaring

De politie maakte proces-verbaal van aangifte op van de onterechte hersenoperaties, maar justitie kon niet tot vervolging overgaan omdat de zaak inmiddels verjaard was. Drost ziet dat als “beloning” van het feit dat de kwestie jarenlang in de doofpot werd gehouden. Ook eerdere kritische opmerkingen van de commissie Lemstra in 2009 over een hersenoperatie leidden er niet toe dat het MST nader onderzoek deed naar meer slachtoffers van onnodige hersenoperaties.

Drost kwalificeert de onnodige neurochirurgische ingrepen als het “gebruik van mensen als levende proefkonijnen”. Zo ontving Drost een melding van nabestaanden van een toentertijd opgegeven kankerpatiënt, die in de laatste fase van haar leven een hersenoperatie onderging. Volgens Jansen Steur zou de hersenoperatie mogelijk interessante gegevens kunnen opleveren. Volgens Drost lijkt het er op dat Jansen Steur en de betrokken neurochirurgen zich meer lieten leiden door de wens wetenschappelijk succes te boeken, dan door het belang van de individuele patiënt.

Drost stoort zich er met name aan dat de betrokken neurochirurgen vrijuit lijken te gaan. Zowel strafrechtelijk als tuchtrechtelijk lijkt de zaak verjaard. “Daar waar het tuchtrecht ziet op de individuele kwaliteit van de gezondheidszorg, kan het niet zo zijn dat in een zo ernstige zaak als deze, geen tuchtrechtelijke toetsing kan plaatsvinden”, aldus Drost. Drost onderzoekt de mogelijkheid of er juridisch rek zit in de tuchtrechtelijke verjaringstermijn van tien jaar en overweegt op dat punt een proefproces.